Terapia doustna kombinowana jest używana do leczenia kobiet z Endometriozą do późnych lat 50 tych XX wieku. I przez wiele lat była główną metodą leczenia gdzie używano hormony.

Metoda kombinowana polega na tym, że do leczenia pacjentki nie używa się jednego określonego leku, lecz najczęściej jest to korelacja kilku typów leków które zawierają w swoim składzie małe dawki syntetycznego estrogenu i progesteronu.

Największą zaletą tego rodzaju terapii są małe koszta i zwykle to leczenie w przeciwieństwie do innych farmakologicznych jest znaczenie lepiej tolerowane przez kobiety. Co więcej taka terapia może być stosowana przez wiele lat – jeżeli jest taka konieczność. Natomiast przy innych terapiach hormonalnych często istnieje ograniczenie czasowe, które nie pozwala na dłuższe stosowanie zażywanie hormonów.

Jak to działa ?
Jak wszystkie inne metody leczenia hormonalnego,  tabletki nie leczą endometriozy. Raczej polega to na łagodzeniu objawów, w szczególności bólu podczas menstruacji oraz zahamowaniu wzrostu oraz rozwoju ognisk endometriozy.

Ponieważ każdy różnie oddziałuje na różne dawki hormonów – czasami wydaje się koniecznym „wypróbowanie” różnych leków na pacjencie w celu ustalenia prawidłowego leczenia. Takie działanie ma na celu dostosowanie indywidualne leku – aby osiągnąć możliwie najlepsze rezultaty leczenia oraz zmniejszyć jak to tylko możliwe występowanie skutków ubocznych.

Dozowanie
W zależności od symptomów jakie ma kobieta – lekarz prowadzący – ginekolog – zaleca branie leku każdego dnia w blokach 3 tygodniowych po czym następuje 1 tydzień przerwy od zażywania hormonów – w którym to kobieta powinna dostać lekki okres.
Mówiąc inaczej – przez trzy tygodnie pacjętka zażywa nieprzerwanie leki – po tym okresie wstrzymuje branie leków na 1 tydzień. Zaprzestanie barania leków hormonalnych powoduje pojawienie się lekkiego okresy. Po tym okresie procedurę powtarza się. Jest to jeden z bardzo popularnych sposobów antykoncepcyjnych.

Jakkolwiek przy endometriozie połączonej z silnym bólem – niektórzy ginekolodzy proponują codziennie, nieprzerwanie przez okres 3 do 4 miesięcy. Po tym okresie następuje przerwa na jeden tydzień – w której to kobieta otrzymuje lekki okres.

Biorąc tabletki na każdy z wyżej wymienionych sposobów, możesz bezpiecznie zażywać leki nawet przez wiele lat.

Teoretycznie branie leków nie przerwanie w blPochodne progesteronu poprzez przysadkowe hamowanie wydzielania gonadotropin powodują brak jajeczkowania z umiarkowanym hipoestrogenizmem, czego skutkiem jest przekształcenie doczesnowe i zanik błony śluzowej macicy. Wchłonięcie się ognisk endometriozy występuje w 50 - 65% przypadków, a ustąpienie objawów klinicznych w 70 - 80%. Terapia jest zwykle dobrze tolerowana, chociaż plamienia czy nieregularne krwawienia pojawiają się nawet u 50% kobiet.
W takich sytuacjach można równocześnie zastosować estrogeny. Do innych działań niepożądanych należą: depresja, występująca u 5 - 10% pacjentek, tkliwość sutków, zatrzymanie płynów i przyrost masy ciała.

Octan medroksyprogesteronu (Provera) jest doustnym, syntetycznym, aktywnym metabolitem 17-alfa hydroksyprogesteronu. Dzienna dawka terapeutyczna zwykle wynosi 30 mg/dzień w dawkach podzielonych; stosowana jest przez 3-6 miesięcy. Dostępna jest również postać leku o przedłużonym działaniu. Powrót jajeczkowania występuje zwykle w ciągu 6 tygodni od odstawienia leku. Wbrew wcześniejszym doniesieniom stwierdzono, że medroksyprogesteron zmienia poziom lipoprotein w surowicy krwi, znacznie obniżając frakcję HDL.

Pochodne 19-nortestosteronu, na przykład noretisteron (Primolut N), charakteryzują się gwałtowniejszym obniżaniem poziomu HDL, ale nie są skuteczniejsze w leczeniu endometriozy, niż medroksyprogesteron.

Gestrinon (lek w Polsce nie zarejestrowany - przyp. RK) jest agonistą/antagonistą progesteronu, pochodną 19-nortestosteronu i chociaż omawiamy go tu jako progestagen, to jednak jego mechanizm działania i objawy uboczne są podobne do danazolu. W porównaniu z danazolem, gestrinon skuteczniej zmniejsza ogniska endometriozy oraz zwalcza symptomy choroby. Występujące objawy uboczne terapii gestrinonem są lepiej tolerowane, chociaż przetłuszczanie się skóry, zmiany trądzikowe oraz przyrost masy ciała występują w przypadku obu preparatów.6 Dawka terapeutyczna wynosi zwykle 2,5 - 5 mg dopochwowo, doustnie lub pozajelitowo dwa razy w tygodniu przez okres około 6 miesięcy.

Lewonorgestrel (pochodna 19-nortestosteronu) stosowany jest w leczeniu endometriozy w postaci preparatu o przedłużonym uwalnianiu - Norplant, czy też w połączeniu z wewnątrzmaciczną wkładką antykoncepcyjną - Mirena. Nie ma jednak wystarczającej ilości danych dotyczących skuteczności działania lewonorgestrelu oraz objawów ubocznych w leczeniu endometriozy.

Artykuł napisany przez:
W. M. Bucket MB, ChB, MRCOG, A. Saleh MD, FRCS (C), T. Tulandi MD, FRCS (C), FACOG, S. L. Tan, MBBS, FRCOG, FRCS (C), MMed (O&G), Oddział Położnictwa i Ginekologii, Uniwersytet McGilla, Montreal, Quebec, Kanada.
Tłumaczenie: Magdalena Kołaczokach 3 – 4 miesięcznym powinno dawać lepsze efekty podczas endometriozy niż zażywanie leków w blokach 3 tygodniowych. Dzieje się tak ponieważ skutkuje to rzadszym występowaniem okresu menstruacyjnego. Jakkolwiek zostały przeprowadzone nie wielkie badania co do tej teorii. I w jednym przypadku kobiety które były zaangażowane w blok 3 tygodniowych cykli używając tabletek antykoncepcyjnych 80% z nich było zadowolonych lub bardzo zadowolonych z rezultatów przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych.

Efektywność w łagodzeniu bólu.
Wiele różnych badań obserwuje efektywność kombinowanej terapii hormonalnej tabletkami antykoncepcyjnymi w postępowaniu przy endometriozie. Nigdy nie znaleziono dowodu sugerującego, że efektywność w łagodzeniu bólu jest podobna do innych terapii hormonalnych i nie ma różnicy przez 6 miesięcy po zaprzestaniu brania leku.

Efektywność dla bezpłodności
Kombinowana terapia środkami antykoncepcyjnymi – jak wszystkie terapie hormonalne używane w leczeniu endometriozy – nie zwiększają szans na zajście w ciąże, dlatego też wydaje się – że nie powinna być stosowana do leczenia bezpłodności.

Postępowanie w trakcie terapii kombinowanej tabletkami antykoncpecyjnymi
Powinnaś odwiedzić swojego ginekologa po około 6-8 tygodniach od zaczęcia przyjmowania leków. Porozmawiać jak leki działają na ciebie, opisać samopoczucie i wymienić wszystkie objawy uboczne. Jeżeli pojawiły się jakieś inne objawy lub niejasności również należy o nich wspomnieć. Jakkolwiek nigdy nie wahaj się jeżeli jakieś objawy wystąpią wcześniej – po prostu zadzwoń wówczas do swojego lekarza lub umów się na wizytę – aby poinformować o objawach jakie pojawiły się wcześniej. Ginekolog dzięki swojej wiedzy i doświadczeniu będzie wstanie ocenić sytuację oraz udzielić ci wyjaśnień i wsparcia. Co na pewno Ciebie uspokoi.

Ciąża i karmienie piersią
Nie ma jednoznacznych dowodów sugerujących że branie leków podczas zajścia w ciąże może być zagrażające dla płodu. Jakkolwiek prawdopodobnie najlepszym sposobem będzie nie branie leków jeżeli istnieje możliwość, że możesz być w ciąży.

Małe ilości hormonów które zawarte są w tabletkach mogę przejść wraz mlekiem do dziecka. Dlatego w trakcie karmienia piersią nie powinno używać się tabletek antykoncepcyjnych.

Tabletki oddziałują i mogą wchodzić w interakcje z innymi lekami, więc jeżeli przyjmujesz jakieś inne leki lub suplementy, również te które kupiłaś w aptece bez recepty w sklepie lub hipermarkecie – koniecznie o tym powiedz swojemu lekarzowi.

Skutki uboczne działania leku
Podczas przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych możesz doświadczyć różnych skutków ubocznych. Jednym z częściej występujących jest nieregularne krwawienia, wstrzymanie płynów, wzdęcia, zwiększenie wagi ciała, zwiększony apetyt, nudności, bóle głowy, nadwrażliwość w okolicach piersi oraz przygnębienie ze stanami depresyjnymi włącznie.

Nudności i nadwrażliwość w okolicach piersi zazwyczaj przechodzi po około 4 - 8 tygodniach
Utrzymujące się skutki uboczne zazwyczaj znikają po kilku tygodniach od zaprzestania przyjmowania leków, wtedy to rozpoczyna się owulacja i menstruacja pomiędzy 4-6 tygodniem od zażycia ostatniej tabletki.

Do napisania wykorzystano:
1. Kistner RW. Conservative management of endometriosis. Lancet 1959;79(5):179-83
2. Kennedy S. The Patient's Essential Guide to Endometriosis. England: Alden Press, 2004: 54.
3. Vercellini P, Frontino G, De Giorgi O et al. Continuous use of an oral contraceptive for endometriosis-associated recurrent dysmenorrhea that does not respond to a cyclic pill regimen. Fertil Steril. 2003;80(3):560-3.
4. Kennedy S, Bergqvist A, Chapron C, D'Hooghe T, Dunselman G, Greb R, Hummelshoj L, Prentice A, Saridogan E. ESHRE guideline for the diagnosis and management of endometriosis. Human Reprod 2005;20(10):2698-2704.
5. Royal Women’s Hospital’s Drugs in Pregnancy and Breastfeeding Handbook.