Do czasu kiedy przyczyny endometriozy zostają nadal nieznane, metody leczenia prowadzące do pełnego wyzdrowienia nadal się rozwija. Obecnie nie ma metod które dawałyby gwarancje na pełne wyleczenie. Również nie ma jednoznacznych dowodów aby stwierdzić że efektywność jednej metody leczenia endometriozy jest lepsza od drugiej. Jest to wszystko kwestia indywidualna. Metody leczenia jak również dobór odpowiedniej terapii trzeba uzgadniać z lekarzem prowadzącym w celu osiągnięcia najlepszych efektów.

Wybierając metodę leczenia pamiętajmy, że nie każdy sposób, który przyniósł pozytywne efekty w jednym przypadku endometriozy również będzie skuteczny np. u innej kobiety. Lekarz na podstawie rozmowy, przeprowadzonych badań, nasilenia symptomów, wieku i planów związanych z macierzyństwem - indywidualnie ustala terapię oraz leczenie, które niekiedy może trwać bardzo długo ze względu na fakt, że endometrioza to choroba, która często powraca. Rozsądne i mądre planowanie leczenia – zwiększa szansę na zmniejszenie dolegliwości. Dla wielu kobiet dobrą terapią będzie tak zwana „terapia kombinowana” (combination of more than one treatment) przez dłuższy okres czasu. Podejście kompleksowe i wielopłaszczyznowe pozwala niejednokrotnie na uzyskanie dobrych efektów. Mówiąc o terapii kombinowanej należy rozumieć – zastosowanie różnych form i metod leczenia takich jak (farmakoterapia – przyjmowanie hormonów, jak również skoordynowane zabiegi chirurgiczne/laparoskopia/laparotomia) Terapię również można wspomóc innymi metodami, o których możecie porozmawiać ze swoim lekarzem. Na ten temat więcej informacji przedstawimy w dziale „Leczenie”.

Leki przeciwbólowe (pain killers)

Ból jest jednym z najczęstszych objawów który towarzyszy kobietom chorujących na endometriozę.

Tabletki przeciwbólowe występują w różnej postaci oraz różnym składzie chemicznym. Wyróżniamy proste leki przeciwbólowe takie jak aspiryna czy paracetamol do bardziej złożonych które są kombinacją kilku składników oraz zawierające składniki o lekkim działaniu narkotycznym jak kodeina „codeine” Występują też leki o silniejszym działaniu narkotycznym, podobnym do morfiny. Z grupy tabletek przeciwbólowych wyróżniamy też leki o działaniu przeciwzapalnym „non-steridial andi- inflammatory drugs” takie jak nurofen, ibuprofen, podstan, voltaren, etc.)

Terapia hormonalna (hormonal treatments)

Większość naukowców zgadza się ze stwierdzeniem że endometrioza jest wywoływana wpływem estrogenu, który jest naturalnym hormonem występujących u kobiet.
W następstwie tego terapia hormonalna endometriozy polega na zahamowaniu lub zmniejszeniu produkcji estrogenu poprzez zastosowanie odpowiednich leków. Celem takiego działania jest zmniejszenie dolegliwości oraz osłabienie aktywności komórek endomerium, które to są przyczyną dolegliwości.

Terapia hormonalna może łączyć w sobie zastosowanie tabletek antykoncepcyjnych, progrestreronów, leków z grupy analogów znanych jako GnRH-agonists, Danazol

Doustna terapia kombinowana - tabletki antykoncpecyjne
ProgestagenyAgoniści GnRH
Danazol
Olejki eteryczne

Podsumowanie leczenia farmakologicznego

Farmakologiczne i hormonalne leczenie endometriozy powinno być kompleksowe i dobierane indywidualnie, uwzględniać wiek pacjentki oraz objawy chorobowe. Generalnie ma ono na celu zapobieganie cyklicznej proliferacji ognisk endometriozy, co czyni terapię hormonalną niewskazaną w przypadku kobiet pragnących zajść w ciążę. Aktualnie brakuje dowodów świadczących, iż leczenie farmakologiczne zwiększa prawdopodobieństwo zajścia pacjentki w ciążę lub ułatwia przeprowadzenie zabiegu operacyjnego. Leczenie progestagenami, danazolem czy analogami GnRH jest równie skuteczne, jeśli chodzi o zmniejszenie się ognisk endometriozy potwierdzonych w powtórnej laparoskopii zwiadowczej oraz ustępowanie objawów choroby. W związku z tym wybór sposobu leczenia powinien zależeć od zmian metabolicznych i skutków ubocznych każdej z metod terapeutycznych.

Tabela 1. Farmakologiczne leczenie endometriozy - podsumowanie
Progestageny, danazol czy analogi GnRH są równie skuteczne
Wybór sposobu leczenia zależy od działań niepożądanych
Jest nieskuteczne w leczeniu guza endometrialnego jajnika
Jest niewskazane u niepłodnych pacjentek
Nie udowodniono korzyści z zastosowania przedoperacyjnego

W przypadku większości kobiet z laparoskopowo potwierdzoną endometriozą najkorzystniejsze i najbardziej ekonomiczne jest podawanie tabletek antykoncepcyjnych, danazolu lub progestagenów (octanu medroksyprogesteronu, gestrinonu). Leczenie agonistami GnRH, w połaczeniu z HTZ lub bez niej, należy zarezerwować dla tych pacjentek, które nie tolerują progestagennych i androgennych objawów ubocznych.

Leczenie chirurgiczne (Surgery)

Większość lekarzy zgadza się ze stwierdzeniem że laparoskopia jest jednym z pewnych sposobów na postawienie diagnozy w przypadku endometriozy. W wielu przypadkach choroba może być właśnie w ten sposób diagnozowana, jak również leczona. Sukces zabiegów operacyjnych w dużej mierze zależy od umiejętności chirurgicznych lekarza specjalisty (chirurga) oraz stopnia trudności operacji. Każdy przypadek jest w tej sytuacji dość indywidualny. Celem działania operacyjnego jest wykrycie / znalezienie oraz usunięcie jak największej liczby ognisk endometriozy, torbieli, cyst oraz powstałych wskutek przebiegu choroby zrostów.

Obecnie w owym momencie najwięcej zabiegów operacyjnych jest robiona metodą laparoskopową. Patrz rysunek poniżej. W niektórych przypadkach potrzebne jest pełny zabieg operacyjny polegający na otwarciu jamy brzusznej, którego termin medyczny to laparotomia. (laparotomy) Jest ona stosowana w trudniejszych przypadkach, kiedy możliwości laparoskopii są ograniczone. Taka sytuacja może dotyczyć np. kiedy endometrioza ma zostać usunięta z miejsca w obrębie jelit, ale może to dotyczyć również innych miejsc.

Zobacz więcej:
Zabieg Laparaskopii
Zabieg Laparotomii

Często kobietom, które nie mają już planów macierzyńskich proponuje się histerotomie, co  w potocznym rozumieniu należy rozumieć jako usunięcie macicy (niekiedy łącznie z jajnikami). Jednak zdarza się, że nie jest to metoda w pełni skuteczna, bo nawet po takim zabiegu istnieje możliwość dalszego rozwoju choroby.

Dieta jako terapia wspomagająca w leczeniu endometriozy